Stress bij koe is nadelig voor embryo en jong kalf

‘Epigenetica gaat over de uiting van genetische aanleg’, vertelde Joost Segeren, dierenarts bij de Universitaire Landbouwhuisdierenpraktijk (ULP) in Utrecht tijdens een bijeenkomst van de Kernpraktijken Rundvee op de vrijdagochtend van de NRM. ‘Fokwaarden zeggen veel over de aanleg van een dier, maar komen pas tot uiting als alle omstandigheden goed zijn.’

Direct en indirect effect

Bij stress maakt een koe cortisol aan. ‘Dit hormoon heeft een direct effect omdat het de ontwikkeling van het embryo beïnvloedt’, aldus Segeren. ‘Daarnaast is er een indirect effect omdat ook de ontwikkeling van het kalf minder snel gaat. Als koe kan ze tot vijf kilo melk per dag minder geven.’

Gelukkig kan een veehouder zelf veel doen om de omgeving zo goed mogelijk te maken voor de drachtige koeien. ‘Voorkom stress als gevolg van hitte of overbezetting in de stal’, geeft Segeren aan. ‘Zorg daarnaast voor voldoende eiwitrijk voer tijdens de droogstand. Dat verbetert de biestkwaliteit.’

Meer en dikkere melk voeren

Na de geboorte van het kalf is voldoende biest verstrekken, liefst van hoge kwaliteit, belangrijk. ‘Binnen een uur tot vier liter biest voeren, binnen 24 uur moet het kalf zeker acht liter binnen krijgen’, aldus Segeren. ‘Wil je biest invriezen, doe dat dan snel zodat kiemen geen vat krijgen op de kwaliteit van de biest.’

Krijgt het kalf vervolgens melk, dan moet dit voldoende eiwit bevatten. ‘Maar let op de verhoudingen van de melk. Eigenlijk zorgt de gangbare praktijk van twee keer per dag 2,5 liter melk met 12,5 procent droge stof ervoor dat onze kalveren structureel ondervoed zijn’, zegt Segeren en hij krijgt de zaal aanwezigen tijdens het symposium zichtbaar even stil. ‘Het drogestof gehalte in melk  mag naar minimaal 15 procent, en voer liefst drie keer per dag 2,5 liter melk. Alleen dan krijgt het kalf voldoende melkpoeder binnen.’

De eerste twee maanden zijn volgens Segeren cruciaal voor de aanleg van uierweefsel bij het kalf. De fokwaarde uier kan nog zo hoog zijn – en die helpt ook zeker mee – maar als het kalf niet goed genoeg gevoerd wordt, is de ontwikkeling van het uier alsnog niet voldoende. ‘Denk ook aan de inzet van embryo’s. Dat is vaak duur betaalde genetica. Zorg er dan ook voor dat de ontwikkeling van deze embryo’s top is door de gezondheid van de koe op een topniveau te houden.’